Close
thumb No Tuawhakarere
Māui – nō Tuawhakarere

Māui – nō Tuawhakarere

He kōrero onamata mō tētahi waka rere, ko Tūwhakarara te ingoa, me tāna rere ki te kimi whenua hou.

A handmade model figure standing in a canoe in the sea, holding a fish, with other figures behind him.

E hī ika ana a Māui rātou ko ana tuākana i Hawaiki. Ka titiro ake a Māui, ka kite i te waka whakahirahira nei a Tūwhakarara me tōhona tira e rere ana ki te toka.

A handmade model canoe surrounded by sea, with two sharks in front, and white and blue birds flying over.

He mea here ētahi makō tino nui ki te waka. Ko Mako-horopekapeka rāua ko Mako-tipua ō rāua ikoa. Kīhai tētahi takata i māia ki te whai haere i a rāua!

A model canoe on a beach, with three figures sitting on the beach, in front of snowy mountains and forests.

Ka rere rāua rā ruka i te hau, ka whai i kā whetu, nā wai ā, ka tae ki te whenua hou, ki te whenua whakaharahara, ko Poutini ki te Toka te ikoa.

Models of brown grimacing creatures coming out of the forest, with pink and blue sharks in the sea in front.

He haka rerekē e noho ana i reira i te taeka atu o te tira mā ruka o Tūwhakarara – he māeroero, he patupaiarehe. Nā rātou i whakakotahi a Mako-tipua rāua ko Mako-horopekapeka, e pai ai tā rāua tūtei, tā rātou tiaki i te whaka.

Three model figures in a canoe with birds including moa, kiwi and a duck.

Ka utaina ki te waka kā haka papai hou i kitea i reira, ka hoki ki Hawaiki.

Three handmade model figures, with the figure on the right holding a bird.

I te ūka o te waka ki tātahi i Hawaiki, i reira a Māui. I hoatu ki a Māui he piopio hei koha māna.

A handmade model figure lying down with his eyes closed, with birds sitting on his bed, and a pink background with a moon and stars.

I ia pō, ka hoki a Māui ki te moe, ka moemoeā mō te whenua hou kei rāwāhi o te moana.

A model figure standing up with a bird on his shoulder and the sails of a canoe behind him. To the right are several other figures.

Ka tukuna e Te Hehe he waka mutuka mai o te pai ki a Māui, he waka pai mō te whakawhiti i te nuku o te moana.

A model figure standing up in a canoe at sea, with a bird on his shoulder and several figures behind him.

Ka wehe mai a Māui me ana kaumoana i Hawaiki, ka aka ki te kimi i Poutini ki te Toka.

He kupu hei whāngai i te tamaiti

Māui

Tūwhakarara

Waka

Mako-horopekapeka

Mako-tipua

Poutini ki te Toka

Piopio

moemoeā

Hawaiki

tūtei

ūka

uta(ina)

whakaharahara

Kā kupu o Kāi Tahu

haka  hanga
ikoa  ingoa
kā  ngā
mutuka  mutunga
ruka runga
takata  tangata
taeka  taenga
tōhona  tōna
Toka Tonga
ūka  ūnga
whaka whanga

 

Māui – nō Tuawhakarere papa pakimaeroa

Kā whakaahua me te kōrero

  • Maui-no-tuawhakarere-papa-pakimaeroa.pdf
  • 2.3 MB

Ngā Ariā me ngā Tohutoro

Atua

Hinepūnuiotoka me āna tamāhine ngā atua o te hau
karakia, tohunga he ritenga taha wairua kawea ai i ngā mahi katoa a te tangata
Rakinui/Ranginui te matua i te rangi
Takaroa, Tangaroa te atua o ngā moana
Tānemahuta te atua o ngā ngahere

Whakapapa

I pūtakea mai te iwi Māori me te Māoritanga i Te Moananui a Kiwa, engari kua tupu haere ā tātou ake tikanga me tō tātou ake ahurea i te noho roa ki Aotearoa, nā runga anō i ngā tāraitanga mai o te whenua i a tātou.

Māui a tuahangata o Te Moananui a Kiwa nui tonu; nāna ētahi mahi whakahirahira i puta ai he painga nui ki a tāua, te tangata. Nō te whenua a Māui, engari he mea poipoi ia e ngā hau, he mea whakapakeke anō e te tai.
Hinepūnuiotoka Ko te whaea, te kuia me ngā whaea kēkē o Māui ngā hau pupuhi mai i hea, i hea.


Hinepūnuiotoka – whakapapa

Te Ao o te Pūrākau me te Wāhi ki ngā Atua

a Mako-horopekapeka rāua ko Mako-tipua he taniwha, he tipua
māeroero he hanga āhua rite ki te tangata ko ngā ngahere o Poutini ki te Toka tō rātou kāinga
patupaiarehe he hanga pakupaku, āhua rite anō ki te tangata, he kiritea

Te Aotūroa

A Hawaiki me ngā moutere o Te Moananui a Kiwa

  • te āhua o te whenua me te hanga o ngā moutere – ngā moutere ahi tipua/puia, ngā pūkawa wheo

  • ngā tipu ngaore o ngā whenua pārūrū – ngā pua/putiputi, ngā rākau

Te Moananui a Kiwa

  • ngā ia, ngā ngaru, ngā hau, ngā kapua
  • ngā whetū tātai arorangi
  • ngā tini ika a Tangaroa – ngāi tohorā, ngāi mangō, me ērā atu ika katoa
  • ngā manu tai – te tāiko, te toroa

Te Tai Poutini

  • te moa kaitā o Te Waipounamu
  • te piopio
  • te pouākai (te kāhu kaitā)
  • te kākāpō
  • ngā maunga nui whakahirahira
  • ngā ngahere pārūrū me ōna anō tipu ngaore
  • ngā moana hūkerikeri, te tahatika

Wāhi

Hawaiki te kāinga taketake o te Māori i Te Moananui a Kiwa
Poutini ki te Toka te rohe kei te pito tonga o Te Tai Poutini
Te Moananui a Kiwa te moana nui katoa o te ao, ko ngā whenua karapoti i a ia, ko Āhia me Ahitereiria i te uru, ko Amerika nui tonu i te rāwhiti

 

Related Resources